Of je nu wel of niet achter sommige overheidsuitgaven staat, iedereen in Nederland moet in theorie belasting betalen volgens dezelfde regels. Een klimaatactivist kan daarom geen korting van 5 procent krijgen omdat hij het niet eens is met fossiele subsidies, zo oordeelt de rechter in februari 2024.

De man had bij de Belastingdienst vergeefs een korting op de aanslag bepleit en stapte daarna naar de rechtbank in Haarlem. Het voortbestaan van de mensheid is in gevaar door klimaatverandering en dat is ook in Nederland te merken, betoogt hij. Daarom is een drastische versnelling van de klimaataanpak nodig, maar de overheid faalt om burgers te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering, omdat de overheid subsidies verleent aan bedrijven uit de fossiele sector, aldus de activist.

5 procent begroting gaat naar fossiele bedrijven

Met de inkomstenbelasting betaalt de man mee aan subsidiëring van de fossiele sector en daarmee verplicht de overheid hem om bij te dragen aan beleid dat zijn veiligheid en zijn recht op leven bedreigt, terwijl dat op grond van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM) beschermd zou moeten zijn. Omdat jaarlijks ten minste 5 procent van de rijksbegroting wordt besteed aan het steunen van bedrijven die sterk leunen op fossiele brandstoffen. De man vindt het daarom redelijk dat hij 5 procent van zijn belastingaanslag niet hoeft te betalen.

Veplichting is algemeen

Maar de rechtbank stelt vast dat de aanslag conform de wetgeving is opgelegd, zo blijkt uit een uitspraak van eind vorig jaar die pas afgelopen week is gepubliceerd. ‘De verplichting om belasting te betalen luidt algemeen. Een individuele belastingplichtige kan de voldoening aan die verplichting niet (gedeeltelijk) afhankelijk stellen van het doel waarvoor de overheid de belasting aanwendt. Evenmin is het aan hem om – in overeenstemming met zijn overtuiging of geweten – te bepalen voor welke overheidsuitgaven hij wél en voor welke hij niet belasting zal betalen.’

Bovendien bereikt een korting zijn doel niet: ‘Noch de vermindering van de aanslag van een individuele belastingplichtige, noch de aanwijzing dat een deel van de door hem betaalde belasting niet mag worden gebruikt voor een bepaalde bestemming, kan voorkomen dat de belastingopbrengst, waaraan de belastingplichtige aldus nog steeds heeft bijgedragen (voor 95 procent), ook voor het door hem niet gewenste doel wordt aangewend.’

EVRM

De rechter is het met de man eens dat het EVRM stelt dat staten burgers moeten beschermen, ook tegen milieugevaren die zich pas op langere termijn realiseren. Maar de rechten van burgers omvatten niet de vrijheid om ‘op grond van overtuiging of gewetensbezwaren te weigeren belasting te betalen voor zover de opbrengst van die belasting wordt aangewend voor doeleinden die de belastingplichtige niet met zijn overtuiging of geweten kan verenigen, bijvoorbeeld subsidiëring van fossiele brandstoffen’.

De klimaatproblematiek is wel degelijk urgent, erkent de rechter, maar dat gaat buiten zijn macht. ‘Niet de rechter, maar de regering en het parlement gaan over de besteding van de financiële middelen. Eiser kan zijn bezwaren over de subsidiëring van fossiele brandstof bij de regering en het parlement aan de orde stellen.’

In het kader van de actie Belastingstaking voor het klimaat hebben meer mensen zaken aangespannen tegen de fiscus, maar tot nog toe zonder succes. In de uitspraak wordt verwezen naar een oordeel van de Hoge Raad uit 2000, waarin een belastingbetaler bot ving met een poging om belastingkorting te krijgen uit onvrede over de rijksuitgaven aan defensie.

(dit artikel is een weergave uit Accountancy van Morgen)